کاهش وزن کشتی‌گیران؛ آسیب‌های احتمالی، استراتژی‌ها، رهنمودها

کاهش وزن می‌تواند از طریق استراتژی‌های کاهش وزن تدریجی (مزمن) یا کاهش وزن سریع (حاد) حاصل شود. کاهش وزن سریع در بازه زمانی چند روز قبل از وزن‌کشی امکان‌پذیر است اما هر دو استراتژی می‌توانند بر عملکرد ورزشی تأثیر بگذارند و نتایج زیان‌باری برای سلامتی فرد در پی داشته باشند. کاهش وزن تدریجی که طی چند ماه پیش از مسابقه آغاز می‌شود، بیشتر از طریق کاهش انرژی دریافتی بدن صورت می‌گیرد و می‌تواند بر عملکرد سیستم ایمنی، سرعت متابولیسم، سلامت استخوان، فرآیند هورمونی و توده بدون چربی بدن تأثیر منفی بگذارد. مطالعات نشان داده‌اند که کاهش وزن ممکن است بر سطح تستوسترون، کورتیزول، هورمون رشد، گلوبولین متصل به هورمون جنسی و انسولین تأثیر نامطلوب بگذارد. تأثیر بر فرآیند هورمونی می‌تواند منجر به کاهش تراکم استخوان، کاهش رشد نوجوانان و اختلال در تنظیم گلوکز خون شود.
کاهش انرژی دریافتی بدن با هدف کاهش وزن تدریجی نباید بیش از ۲۰ درصد انرژی مورد نیاز بدن را شامل شود. تحقیقات نشان داده‌اند با وجود اینکه کاهش وزن تدریجی روش بهتری به‌نظر می‌رسد، کاهش وزن سریع در جامعه کشتی‌گیران بیش از دو برابر رایج‌تر از کاهش وزن تدریجی است. در صورت لزوم، می‌توان از روش کاهش وزن سریع استفاده کرد، اما به‌شرطی‌که کاهش وزن سریع از ۵ درصد توده بدن تجاوز نکند. علاوه‌ بر این، بازه زمانی بین وزن‌کشی تا اولین مسابقه کشتی‌گیر برای تغذیه و آبرسانی مجدد حتما باید کافی باشد (بیش از ۳ ساعت).
رایج‌ترین روش کاهش وزن سریع، افزایش فعالیت ورزشی و محدود کردن مصرف مایعات و غذا است. برای کاهش وزن، بسیاری از کشتی‌گیران از پروتکلِ کم‌آبی برای حذف آب اضافی بدن استفاده می‌کنند. یکی از روش‌های کاهش کل آب بدن، محدود کردن مصرف روزانه مایعات است. کاهش آب در بدن می‌تواند از ذخایر برون‌سلولی و درون‌سلولی تحت عنوان آب آزاد و آب پیوندی (در فضای روده و ذخایر گلیکوژن) حاصل شود. فرآیند از دست دادن آب بدن از طریق ادرار، تنفس و تعریق صورت می‌گیرد. ادرار، به عنوان روش اولیه تنظیم تعادل آب توسط سیستم کلیوی کنترل می‌شود. هورمون‌های اصلی که بر تنظیم مایع تأثیر می‌گذارند، آلدوسترون و هورمون آنتی‌دیورتیک-وازوپرسین هستند. یکی از روش‌هایی که کشتی‌گیران می‌توانند از آن برای افزایش تولید ادرار استفاده کنند، بارگیری آب است. این تکنیک شامل مصرف حجم زیادی از مایعات برای مدت چند روز قبل از محدودیت مصرف آب است. نتایج یک پژوهش‌ نشان داده‌ است که کاهش وزن با استفاده از روش بارگیری آب مؤثرتر است. یک نمونه از روش بارگیری آب با هدف کاهش وزن سریع بدین شرح است که ابتدا فرد روزانه ۱۰۰ میلی‌لیتر مایعات را به ازای هر کیلوگرم وزن بدن به‌مدت ۳ روز مصرف می‌کند. در روز چهارم، این مقدار به ۱۵ میلی‌لیتر مایعات به ازای هر کیلوگرم وزن بدن می‌رسد و از روز پنجم تا پایان وزن‌کشی در روز ششم مصرف مایعات قطع می‌شود. به‌نظر می‌رسد بارگیری آب روشی ایمن‌تر برای کاهش وزن سریع در کشتی باشد. برخلاف بارگیری آب، روش‌های رایج کم‌آبی بدن در بین کشتی‌گیران وجود دارد که بر سلامت و عملکرد ورزشی آنان تأثیر منفی می‌گذارد. بسیاری از کشتی‌گیران برای کاهش وزن از دیورتیک‌های دارویی (داروهای ادرارآور)، سونا، آب گرم یا تمرین با لباس‌های پلاستیکی استفاده می‌کنند که منجر به افزایش اسمولالیته سرم (افزایش غلظت ذرات حل‌شونده در مایع خون)، افزایش ذخیره گرمای بدن و ضربان قلب می‌شود.
با استفاده از رژیم غذایی کم‌سدیم (کم‌نمک) نیز می‌توان کاهش آب بدن را تشدید کرد. ثابت شده است که مصرف زیاد سدیم منجر به افزایش احتباس مایعات می شود. بنابراین کاهش مصرف سدیم چند روز قبل از وزن‌کشی ممکن است کاهش وزن را تشدید کند. یکی دیگر از روش‌های مؤثر کاهش وزن، کاهش گلیکوژن است. گلیکوژن یک پلیمر منشعب از گلوکز است که در کبد و ماهیچه‌های اسکلتی به آب متصل می شود. ذخیره گلیکوژن می تواند یک تا دو درصد از ماهیچه‌های اسکلتی و تا ۸ درصد از وزن کبد را تشکیل دهد. یکی از روش‌هایی که منجر به کاهش ذخایر گلیکوژن می‌شود، رژیم غذایی کم‌کربوهیدرات (محدودیت مصرف غذاهای شیرین، برنج، پاستا، نان و..) است که با برنامه تمرینی معمولی همراه است. این پروتکل به تخلیه گلیکوژن کمک و در عین حال از بازسازی گلیکوژن عضلات جلوگیری می‌کند. روش دیگر برای کاهش ذخایر گلیکوژن، انجام تمرینات بیشتر، به‌منظور تخلیه سریع‌تر ذخایر گلیکوژن است. ثابت شده است که مصرف روزانه کمتر از ۵۰ گرم کربوهیدرات همراه با کاهش اندک انرژی دریافتی در هفته مسابقه ممکن است ۱ تا ۲ درصد کاهش وزن بدن را تسهیل کند. البته توجه به این نکته ضروریست که کاهش سطح گلیکوژن عضلانی احتمالا بر قدرت ایزومتریک، توان، استقامت و زمان رسیدن به خستگی تأثیر منفی می‌گذارد. اگرچه برخی مطالعات نشان داده است که دو هفته رژیم کم‌کربوهیدرات تغییر معناداری در توان بی‌هوازی، قدرت و استقامت ایجاد نمی‌کند. با این حال به نظر می‌رسد در مواقعی که زمان کافی بین وزن‌کشی و اولین مبارزه کشتی وجود دارد، بازسازی ذخایر گلیکوژن تخلیه شده تا حد امکان ضروری است. استراتژی دیگر برای کاهش وزن بدن قبل از مسابقه، کاهش محتویات روده است. به منظور دستکاری محتویات روده بدون کاهش عملکرد ورزشی، کشتی‌گیرانی که اضافه‌وزن دارند باید حجم کل غذا و فیبر مصرفی را در روزهای پایانی پیش از وزن‌کشی کاهش دهند. مصرف مواد غذایی متراکم با انرژی بالا با مقدار فیبر کم می‌تواند به کاهش وزن سریع و مقطعی کمک کند. ثابت شده است که مصرف غذاهای کم‌فیبر به مدت ۲ روز به پاکسازی روده کمک می‌کند. دریافت کمتر از ۱۰ گرم فیبر در روز به عنوان روشی برای کاهش وزن سریع بدون تأثیر بر عملکرد ورزشی شناخته شده است.
در پایان، اشاره مجدد به این نکته حائز اهمیت است که به‌کاربردن هر دو استراتژی کاهش وزن تدریجی و سریع می‌تواند اثرات زیانباری بر سلامت کشتی‌گیران و همچنین افت عملکرد ورزشی آنان داشته باشد. بنابراین استفاده از پروتکل‌های ایمن و مبتنی بر شواهد علمی برای به حداقل رساندن پیامدهای منفی بر سلامت فرد ضروری است. به منظور کاهش مشکلات مرتبط با سلامتی و به حداکثر رساندن پتانسیل ورزشی، کاهش وزن باید تحت نظر یک تیم پزشکی شامل پزشک و متخصص تغذیه قرار گیرد. علاوه بر این، آموزش کشتی‌گیران در خصوص تغذیه مناسب و کاهش وزن اصولی بسیار مهم است.